Ὁ Ἅγιος Προκόπιος ὁ Μεγαλομάρτυς
Γεννήθηκε στὴν Ἱερουσαλήμ, ἀπὸ πατέρα χριστιανό, ποὺ ὀνομαζόταν Χριστοφόρος, καὶ μητέρα εἰδωλολάτρισσα, τὴν Θεοδοσία. Ὅταν μεγάλωσε ὁ Προκόπιος, ἡ μητέρα του κατάφερε, ὅταν ὁ αὐτοκράτωρ Διοκλητιανὸς (290) πῆγε στὴν Ἀντιόχεια, νὰ τὸν κάνει δούκα Ἀλεξανδρείας. Καὶ μάλιστα, τοῦ ἀνέθεσαν τὸ διωγμὸ κατὰ τῶν χριστιανῶν. Ὅμως, τὸ θέλημα τοῦ Κυρίου ἦταν ἄλλο. Ἐνῷ κάποια νύκτα βάδιζε μὲ τὴν συνοδεία του, εἶδε σταυρὸ κρυστάλλινο καὶ ἄκουσε φωνὴ νὰ τοῦ λέει: «ἐγὼ εἰμὶ ὁ ἐσταυρωμένος Ἰησοῦς, ὁ τοῦ Θεοῦ Υἱός». Ἔκπληκτος ἀπὸ τὸ ὅραμα καὶ τὴν φωνή, διέκοψε τὴν συγκεκριμένη πορεία του καὶ πῆγε στὴν Ἱερουσαλήμ, ὄχι πλέον σὰν διώκτης, ἀλλὰ εὐαγγελιζόμενος τὸ Χριστό. Ὅταν τὸ ἔμαθε ἡ μητέρα του, τὸν κατήγγειλε στὸν ἔπαρχο Οὐλκίωνα ὅπου ὁ Προκόπιος ὁμολόγησε ὅτι εἶναι χριστιανός. Τότε ὑπέστη σκληρὰ βασανιστήρια, καὶ μισοπεθαμένος ρίχτηκε στὴ φυλακή. Ἔπειτα τὸν ἔβγαλαν ἀπὸ τὴν φυλακὴ καὶ τὸν ὁδήγησαν σὲ εἰδωλολατρικὸ ναό, νὰ θυσιάσει στὰ εἴδωλα. Ἀμέσως ἡ σκέψη τοῦ Προκοπίου σκίρτησε στὰ λόγια της Ἁγίας Γραφῆς, «ὅτι οὐδὲν εἴδωλον ἐν κόσμῳ, καὶ ὅτι οὐδεὶς θεὸς ἕτερος εἰ μὴ εἷς». Δηλαδή, κανένα εἴδωλο δὲν ἔχει ὕπαρξη πραγματικὴ στὸν κόσμο καὶ κανένας ἄλλος θεὸς δὲν ὑπάρχει, παρὰ μόνο ἕνας, ὁ ἀληθινὸς Θεός. Ἔτσι σκεπτόμενος καὶ προσευχόμενος ὁ Προκόπιος, γκρέμισε τὸ ναό, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ πιστέψει ἡ μητέρα του καὶ ἄλλοι πολλοί. Τελικά, ἀμετακίνητος στὴν πίστη του, ἀποκεφαλίστηκε ἀπὸ τὸν διάδοχο τοῦ Οὐλκίωνος, Φλαβιανό.
Ἡ Ἁγία Θεοδοσία, μητέρα του Ἁγίου Προκοπίου
Πρώην εἰδωλολάτρισσα, ἡ ὁποία, ἀπὸ τὰ θαύματα καὶ τὸ μαρτύριο τοῦ γιοῦ της, ἐπέστρεψε στὸν Χριστὸ καὶ μαρτύρησε διὰ ξίφους.
Οἱ Ἅγιες 12 Γυναῖκες Συγκλητικές
Οἱ Ἅγιες αὐτὲς προσῆλθαν στὸν Χριστιανισμὸ ἀπὸ τὰ θαύματα τοῦ Ἁγίου Προκοπίου καὶ μαρτύρησαν διὰ ξίφους.
Οἱ Ἅγιοι Ἀντίοχος καὶ Νικόστρατος οἱ Τριβούνιοι
Μαρτύρησαν διὰ ξίφους, μαζὶ μὲ τὸν Ἅγιο Προκόπιο.
Οἱ Ἅγιοι Ἀβδᾶς (ἢ Αὔδας) καὶ Σάββας
Μαρτύρησαν διὰ ξίφους, μᾶλλον μαζὶ μὲ τὸν Ἅγιο Προκόπιο.
Ὁ Ὅσιος αὐτὸς καταγόταν ἀπὸ τὴν Ζίχνη τῆς Μακεδονίας καὶ γεννήθηκε ἀπὸ γονεῖς εὐσεβεῖς καὶ ἐνάρετους. Ἀνατράφηκε δὲ ἀπ᾿ αὐτούς, σύμφωνα μὲ τὶς ἐπιταγὲς τοῦ Εὐαγγελίου. Στὰ γράμματα ἦταν εὐφυὴς καὶ ἰκανότατος. Ἔγινε μοναχός, κατόπιν Ἱερέας καὶ ἀπὸ τότε περιφερόταν σὲ διάφορους τόπους διδάσκοντας μὲ τὸ παράδειγμά του στοὺς χριστιανοὺς τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ. Τελικὰ τὸ 1548, κατέληξε στὸν Ἅγιον Ὄρος. Ἐκεῖ ἀσκήτευσε στὸ κελλὶ τοῦ Ἁγίου Βασιλείου, ποὺ βρίσκεται στὰ ὅρια τῆς Μονῆς Παντοκράτορας. Ἀπεβίωσε εἰρηνικὰ καὶ τὸ ἅγιο λείψανό του ἀνέβλυσε εὐωδιαστὸ μύρο. (Λεπτομέρειες τῆς βιογραφίας του, βλέπε στὸ Συναξαριστὴ τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου).
Ὁ Ἅγιος Ἀναστάσιος ὁ νέος ἱερομάρτυρας
Καταγόταν ἀπὸ ἕνα χωριὸ τῶν Ἰωαννίνων, ποὺ ὀνομαζόταν Ἅγιος Βλάσιος. Ὁ Ἀναστάσιος ἦταν ἐφημέριος σὲ κάποια ἐκκλησία κοντὰ στὴν Κωνσταντινούπολη. Εἶδε ἀπὸ κοντὰ τὸ μαρτύριο τοῦ Παπα - Κωνσταντίνου τοῦ Ρώσου καὶ ἀπὸ τότε κυριολεκτικὰ τὸν κατέλαβε ὁ πόθος τοῦ μαρτυρίου. Κάποτε λοιπόν, συνέβη νὰ εἶναι παρὼν στὴ διδασκαλία ὑπὲρ τῆς μωαμεθανικῆς θρησκείας, κάποιου ἐξωμότη Ἱερομόναχου, τυφλοῦ, Κύπριου στὴν καταγωγή. Τότε οἱ παρευρισκόμενοι Τοῦρκοι, παρότρυναν καὶ τὸν Ἀναστάσιο νὰ γίνει Τοῦρκος. Ὁ Ἀναστάσιος, ὅταν ἄκουσε αὐτό, ἤλεγξε μὲ θάῤῥος τὸν γέροντα ἐξωμότη, ἀλλὰ καὶ τὴν μουσουλμανικὴ θρησκεία. Καὶ κατόπιν κήρυξε μπροστὰ σ᾿ ὅλους τὸ Εὐαγγέλιο τοῦ Χριστοῦ. Τότε ἀμέσως τὸν ἔσυραν βίαια στὸν κριτή, καταδικάστηκε σὲ θάνατο καὶ ἀποκεφαλίστηκε στὶς 8 Ἰουλίου 1743.
Ὁ Ἅγιος Προκόπιος ὁ διὰ Χριστὸν σαλὸς
Ὁ ἐν Οὐστούζῃ, ὁ θαυματουργὸς (Ῥῶσος) (+ 1303).
Ὁ Ἅγιος Προκόπιος ὁ ἐφορκιστὴς
Ἡ μνήμη του ἁγίου αὐτοῦ δὲν συναντᾶται στὸν Συναξαριστὴ τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου. Ἀναγράφεται στὸν Συναξαριστὴ τοῦ Delehaye ἔτσι: «Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ (Ἰουλίου 8) ἄθλησις τοῦ ἁγίου Προκοπίου τοῦ ἐφορκιστοῦ, τοῦ ἐν Καισαρείᾳ τῆς Παλαιστίνης». Προφανῶς εἶναι ἄλλος συνώνυμος τοῦ μεγαλομάρτυρα Προκοπίου καὶ πιθανὸν ὁ ἴδιος μ᾿ αὐτὸν τῆς 22ας Νοεμβρίου.
Ὁ Ἅγιος Προκόπιος τοῦ Οὔσια Βόλογκντα (Ῥῶσος)
Διὰ Χριστὸν σαλὸς.