Ὁ Ἅγιος Ἰουστῖνος ὁ Ἀπολογητὴς καὶ φιλόσοφος
Ἀπὸ τοὺς μεγαλύτερους διδασκάλους καὶ ἀπολογητὲς τῆς Ἐκκλησίας ὁ Ἰουστίνος, γεννήθηκε 100 χρόνια μετὰ τὸ Χριστὸ στὴ Συχὲμ τῆς Σαμάρειας. Οἱ γονεῖς του ἦταν Ἕλληνες εἰδωλολάτρες (τὸν πατέρα του ἔλεγαν Πρίσκο Βάκχιο), καὶ αὐτὴ τὴν θρησκεία κληρονόμησαν καὶ στὸ γιό τους, ποὺ τὸν διέκρινε καταπληκτικὴ εὐφυΐα, ἀλλὰ καὶ φιλομάθεια. Ἀνήσυχο πνεῦμα καθὼς ἦταν ὁ Ἰουστῖνος, γνώριζε ὅλες τὶς γνωστὲς φιλοσοφίες τῆς ἐποχῆς του. Ὡστόσο, ὅμως, καμιὰ δὲν τὸν ἀνέπαυε πλήρως, καὶ συνεχῶς ἀναζητοῦσε τὸ κάτι ἄλλο, τὸ τέλειο. Ὁ Θεός, βλέποντας τὴν ἁγνότητα καὶ τὴν εἰλικρινὴ πρόθεση τῶν φιλοσοφικῶν του ἀναζητήσεων, ἀνταποκρίθηκε. Μία μέρα, καθὼς ὁ Ἰουστῖνος βάδιζε κοντὰ στὴ θάλασσα, συνάντησε ἕνα γέροντα, ποὺ ἦταν ἄριστα καταρτισμένος στὴν ἀλήθεια τῆς ἁγίας Γραφῆς. Ἐπακολούθησε διάλογος, καὶ ἀπὸ τὸν Ἰουστῖνο ἐφαρμόστηκε ὁ λόγος τοῦ Σοφοῦ Σειράχ: «Λόγον σοφὸν ἐὰν ἀκούσει ἐπιστήμων, αἰνέσει αὐτὸν καὶ ἐπ᾿ αὐτὸν προσθήσει». Δηλαδή, ὁ πραγματικὰ συνετός, ἂν ἀκούσει κάποιο σοφὸ λόγο, θὰ τὸν ἐπαινέσει καὶ πάνω σ᾿ αὐτὸν θὰ προσθέσει καὶ ὁ ἴδιος κάποιον ἄλλον. Ἔτσι καὶ ἔγινε. Ὁ Ἰουστῖνος, ἀναλύοντας τὰ λόγια του γέροντα, ἀνακάλυψε τὴν ἀλήθεια καὶ μὲ τὸ τάλαντο τῆς φιλοσοφίας ποὺ εἶχε, ἀναδείχθηκε ὄχι μόνο ὑπερασπιστὴς τῆς χριστιανικῆς πίστεως, ἀλλὰ καὶ μάρτυρας, δίνοντας κι αὐτὴ τὴν ζωή του. Ἀποκεφαλίστηκε στὴ Ῥώμη, περὶ τὸ 165 μ.Χ., ἐπὶ βασιλείας Μάρκου Αὐρηλίου.
Οἱ Ἅγιοι Ἰοῦστος, Ἰουστῖνος, Χαρίτων, Χαριτώ ἡ παρθένος, Εὐέλπιστος, Ἰέραξ, Παΐων καὶ Λιβεριανός (κατ᾿ ἄλλους Βαλλεριανός)
Ἔλαβαν καὶ οἱ ἅγιοι αὐτοὶ τὰ μαρτυρικὰ στεφάνια, μαζὶ μὲ τὸν φιλόσοφο καὶ ἀπολογητὴ Ἰουστῖνο, στὸ διωγμὸ κατὰ τῶν χριστιανῶν ἐπὶ Μάρκου Αὐρηλίου. Ἀνῆκαν στὴν ἀνδρεία φάλαγγα τῶν χριστιανῶν τῆς Ῥώμης, ὅπου μόνο τὸ γνήσιο χριστιανικὸ θάῤῥος, μποροῦσε νὰ μὴ πτοεῖται ἀπὸ τὴν δύναμη τῆς εἰδωλολατρίας, ποὺ ὑποστηριζόταν ἀπὸ τὰ ἀνάκτορα καὶ τὸ στρατό. Ἀφοῦ λοιπὸν ἐπανειλημμένα ὁμολόγησαν τὸ Χριστό, καταδικάστηκαν νὰ πεθάνουν μὲ ἀποκεφαλισμό. Ὅλοι ὑπέστησαν τὸ μαρτύριο αὐτὸ ἀτάραχοι καὶ χαρούμενοι, μὲ τὴν πεποίθηση ὅτι τοὺς περίμεναν τὰ ἀθάνατα οὐράνια ἀγαθά, ποὺ δίνονται ἀπὸ τὸν οὐράνιο Πατέρα, σ᾿ ὅλους ὅσους ἔζησαν μὲ πίστη καὶ ἀγάπη στὴ γῆ.
Μαρτύρησε διὰ ξίφους.
Ὁ Ὅσιος Πύρρος ὁ Ἐπίσκοπος ὁ Παρθένος
Ἀπεβίωσε εἰρηνικά.
Ἔζησε στὰ χρόνια τοῦ βασιλιᾶ Μαξιμιανοῦ, τὸ ἔτος 299. Συνελήφθη διότι ὁμολογοῦσε τὸν Χριστὸ καὶ ὁδηγήθηκε στὸν Μάγο (ἴσως τὸ κύριο ὄνομα τοῦ ἡγεμόνα), καὶ ἐπειδὴ δὲν πείστηκε νὰ θυσιάσει στὰ εἴδωλα, πρῶτα τὸν γύμνωσαν καὶ τὸν μαστίγωσαν μὲ μαστίγια ἀπὸ νεῦρα βοδιῶν, ἔπειτα τὸν κρέμασαν καὶ ξέσχισαν τὶς σάρκες του καὶ μὲ ξυράφι ἔκοψαν τὴν ῥάχη του. Κατόπιν ἐξάρθρωσαν τὰ μέλη του καὶ κατέσφαξαν μὲ μαχαίρια τὴν κοιλιά του, τὰ πόδια καὶ τὰ χέρια του. Ἐπειδὴ ὅμως ὁ Φίρμος παρέμεινε σταθερὸς στὴ χριστιανική του πίστη τὸν ἀποκεφάλισαν.
Ἄγνωστος στοὺς Συναξαριστές. Ἡ μνήμη του ἀναφέρεται στὸν ὑπ᾿ ἀριθμ. 53 Κώδικα τῆς Μονῆς Βλατέων. Καμία ἄλλη πληροφορία δὲν ἔχουμε γιὰ τὴν ζωὴ τοῦ Ἁγίου αὐτοῦ.
Ἔζησε στὰ χρόνια τοῦ βασιλιᾶ Ἀλεξάνδρου Σεβήρου, τὸ ἔτος 222, καὶ καταγόταν ἀπὸ τὴν Καππαδοκία. Ἐπειδὴ ὁμολογοῦσε τὸν Χριστὸ συνελήφθη ἀπὸ τὸν ἄρχοντα τῆς Καππαδοκίας Σιμπλίκιο καὶ ὁδηγήθηκε στὸ ναὸ τῶν εἰδώλων γιὰ νὰ θυσιάσει σ᾿ αὐτά. Ὁ Θεσπέσιος ὄχι μόνο δὲν θυσίασε, ἀλλ᾿ ἐνέπαιξε τὰ εἴδωλα, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ τὸν κρεμάσουν καὶ νὰ ξεσχίσουν τὶς σάρκες του. Ἔπειτα τὸν ἔβαλαν μέσα σ᾿ ἕνα καζάνι μὲ βραστὸ νερό, ἀλλ᾿ ὁ Θεσπέσιος με τὴν χάρη τοῦ Θεοῦ ἔμεινε ἀβλαβής. Στὴ συνέχεια τὸν ἔφεραν καὶ πάλι στὸ ναὸ τῶν εἰδώλων, γιὰ νὰ προσφέρει σ᾿ αὐτὰ θυσία, ἀλλ᾿ ὅταν πλησίασε τὸν βωμὸ τὸν γκρέμισε. Ὁπότε ἀμέσως τὸν ἔβαλαν μέσα σ᾿ ἕνα καζάνι μὲ βραστὸ λάδι, πίσσα καὶ λίπος, καὶ ἀφοῦ ἔμεινε μέσα σ᾿ αὐτὸ δυὸ μέρες βγῆκε ἀβλαβής, χωρὶς νὰ ἔχει κανένα ἔγκαυμα στὸ σῶμα του. Τότε πολλοὶ Ἕλληνες ἑλκύστηκαν στὴν πίστη τοῦ Χριστοῦ. Τέλος, τὸν ἔβγαλαν ἔξω ἀπὸ τὴν πόλη καὶ τὸν ἀποκεφάλισαν, καὶ ἔτσι ἀνέβηκε ἡ μακαρία ψυχή του στεφανηφόρος στὰ οὐράνια.
Αὐτοὶ μαρτύρησαν στὴν Ἀντιόχεια ἐπὶ αὐτοκράτορα Δεκίου. Ἡ μνήμη τους δὲν ἀναφέρεται στὸν Συναξαριστὴ τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου, ἀναγράφεται ὅμως σ᾿ αὐτὸν τοῦ Delehaye καὶ στὸν ὑπ᾿ ἀριθ. 53 Κώδικα τῶν Βλατέων.
Διήγηση ὠφέλιμη κάποιου γεωργοῦ Μετρίου ὀνομαζόμενου
Στὴ Γαλατία τῆς Ἀσιατικῆς Παφλαγονίας ἦταν κάποιος γεωργός, ποὺ ὀνομαζόταν Μέτριος. Αὐτὸς λοιπὸν ἔβλεπε τὸν γείτονά του ποὺ εἶχε γιοὺς καὶ τοὺς προετοίμαζε γιὰ τὴν Κωνσταντινούπολη, γιὰ νὰ γίνουν ἀξιωματικοὶ καὶ ὑπηρέτες τοῦ Βασιλιᾶ. Τότε ὁ Μέτριος παρακάλεσε τὸν Θεὸ λέγοντας: «Κύριε, ἂν καὶ ἐγὼ εἶμαι ἄξιος δοῦλος σου, χάρισέ μου ἕνα ἀρσενικὸ παιδὶ γιὰ νὰ τὸ ἔχω ἀποκούμπι στὰ γηρατειά μου». Ἀφοῦ προσευχήθηκε, στὴ συνέχεια πῆγε στὸ πανηγύρι ποὺ γινόταν κάθε χρόνο στὴν Παφλαγονία. Στὴν ἐπιστροφή, στάθηκε σὲ ἕνα δασάκι ποὺ εἶχε νερό, γιὰ νὰ ποτίσει τὰ ζῷα του. Ἐκεῖ λοιπὸν βρῆκε ἕνα πουγκί, ποὺ εἶχε μέσα 1500 φλουριά. Ὅπως ἦταν σφραγισμένο, χωρὶς νὰ τὸ ἀνοίξει, τὸ πῆρε καὶ τὸ πῆγε στὸ σπίτι. Τὴν ἑπόμενη χρονιά, ξαναπῆγε στὸ πανηγύρι τῆς Παφλαγονίας καὶ ὅταν τελείωσε, ὁ Μέτριος πῆγε καὶ στάθηκε στὸ δασάκι ποὺ βρῆκε τὰ φλουριὰ καὶ παρατηροῦσε τοὺς διαβάτες. Τότε φάνηκε κάποιος, ποὺ κάτι ἔψαχνε καὶ ἀναστέναζε βαριά. Ὁ γεωργὸς τὸν ῥώτησε γιατί ἀναστενάζει τόσο καὶ αὐτὸς τοῦ ἀπάντησε ὅτι πέρυσι εἶχε πολλὰ ἐμπορεύματα, τὰ ὁποῖα πούλησε στὸ πανηγύρι καὶ εἶχε μαζέψει 1500 φλουριά, τὰ ὁποῖα ἔχασε σ᾿ αὐτὸ τὸ δασάκι. Τότε ὁ γεωργὸς ἔβγαλε ἀπὸ τὸ ἁμάξι του τὸ πουγκί, ποὺ εἶχε βρεῖ καὶ τοῦ τὸ ἔδειξε. Ὁ ἔμπορος ὅταν τὸ εἶδε ἔπεσε ἀπὸ τὴν χαρά του κάτω ἀναίσθητος. Ὁ φτωχὸς γεωργὸς τὸν συνέφερε, ἀποσφράγισαν τὸ πουγκί, μέτρησαν τὰ φλουριὰ καὶ ἦταν πράγματι 1500. Ὁ ἔμπορος τότε θέλησε νὰ δώσει στὸν γεωργὸ τὰ 500, ἀλλ᾿ αὐτὸς δὲν δέχθηκε τίποτα. Ἔτσι ἀφοῦ εὐχαρίστησαν καὶ οἱ δυὸ τὸν Θεὸ ἀποχωρίστηκαν. Τὴ νύχτα ἐκείνη, ὅταν ὁ γεωργὸς ἔπεσε νὰ κοιμηθεῖ, εἶδε στὸν ὕπνο του ἄγγελο Κυρίου, ποὺ τοῦ εἶπε ὅτι θὰ κάνει παιδὶ ἀρσενικό, θὰ τὸ ὀνομάσει Κωνσταντῖνο καὶ θὰ φέρει μεγάλη εὐλογία στὸ σπίτι του. Ἔτσι καὶ ἔγινε, μετὰ ἀπὸ ὁρισμένο χρόνο ἡ γυναῖκα τοῦ γεωργοῦ γέννησε ἀγοράκι, τὸ ὁποῖο μεγάλωσε, μορφώθηκε στὴν Κωνσταντινούπολη καὶ ὁ βασιλιὰς τὸν ἀνύψωσε σὲ Πατρίκιο. Ἔτσι ἔφερε πολλὰ ἀγαθὰ στὴν οἰκογένειά του καὶ ὁ Θεὸς ἀντάμειψε μ᾿ αὐτὸ τὸν τρόπο τὸν γεωργὸ γιὰ τὴν τίμια πράξη του.
Ἀνάμνηση τῆς ἀπαλλαγῆς τῆς νήσου Λευκάδας ἀπὸ τὴν ἀῤῥώστια πανώλη, τὸ ἔτος 1744
Οἱ Ὅσιοι Διονύσιος Γλουσίας ὁ Θαυματουργὸς καὶ Ἀγαπητὸς ὁ ἐν τῷ σπηλαίῳ τοῦ Ἀναργύρου ἰατροῦ (Ῥῶσοι)
Λεπτομέρειες γιὰ τὴν ζωὴ αὐτοῦ τοῦ ἁγίου τῆς ὀρθοδοξίας, μπορεῖ νὰ βρεῖ ὁ ἀναγνώστης στὸ βιβλίο «Οἱ Ἅγιοι τῶν Βρεττανικῶν Νήσων», τοῦ Χριστόφορου Κων. Κομμοδάτου, ἐπισκόπου Τελμησσοῦ, Ἀθῆναι 1985.