ΙΑΣΩΝ, συνεργάτης τοῦ ᾿Αποστόλου Παύλου

29 ᾿Απριλίου



Τὸ ὄνομα ᾿Ιάσων ἀπαντᾆ σὲ δύο ἀπὸ τὰ βιβλία τῆς Καινῆς Διαθήκης. Στὶς Πράξεις τῶν ᾿Αποστόλων (17, 5) καὶ στὴν Πρὸς Ρωμαίους ἐπιστολὴ τοῦ Παύλου (16, 21).

῾Ο ᾿Απόστολος Παῦλος μετὰ τοὺς Φιλίππους ἦλθε στὴ Θεσσαλονίκη, ὅπου δίδαξε ἐπὶ τρεῖς ἑβδομάδες. ῾Η διδασκα­λία του ἐπέσυρε τὸ μῖσος τῶν ᾿Ιουδαίων, οἱ ὁποῖοι στράφη­καν ἐναντίον του παρακινώντας καὶ τοὺς ἀγοραίους τῆς πό­λεως. ᾿Επειδὴ φιλοξενοῦνταν στὸ σπίτι τοῦ ᾿Ιάσονα, οἱ ᾿Ιου­δαῖοι τὸν ἀναζήτησαν ἐκεῖ· δὲν τὸν βρῆκαν ὅμως, γι᾿ αὐτὸ ἔσυραν τὸν ᾿Ιάσονα καὶ τοὺς ἄλλους ἀδελφοὺς στοὺς πολι­τάρχες, δηλ. στοὺς δημοτικοὺς ἄρχοντες. Στὴν ἀφήγηση αὐτὴ τῶν Πράξε­ων τῶν ᾿Αποστόλων, ἀναφέρεται γιὰ πρώ­τη φορὰ τὸ ὄνομα τοῦ ᾿Ιάσονα. Στὴν πρὸς Ρωμαίους ἐπι­στολὴ ὁ Παῦ­λος ἀνα­φέρει τὸν ᾿Ιάσονα μ᾿ ἐκείνους ποὺ ἀπηύθυναν χαιρε­τισμοὺς στοὺς παραλῆπτες τῆς ἐπιστολῆς.

᾿Απὸ τὴν ῾Αγία Γραφή, ἀπὸ τὴν ὁποία ἔχουμε τὶς πρῶ­τες πληροφορίες καὶ συγκεκριμένως στὴν πρὸς Ρωμαί­ους ἐπι­στολὴ ὁ ᾿Ιάσων καὶ ὁ Σωσίπατρος χαρακτηρίζονται “συγγε­νεῖς” τοῦ Παύλου. ῾Ο χαρακτηρισμὸς αὐτὸς δημιούρ­γησε ὁρι­σμένα ἐρωτήματα. Κατὰ πᾆσα πιθανότητα σημαίνει “ὅτι ὁ Παῦλος καὶ ὁ ᾿Ιάσων ἦταν ὁμότεχνοι, πάντως ὄχι συγγενεῖς ἐξ αἵματος”. ᾿Εντούτοις, ὅπως δέχονται οἱ ἐρευνητές, ὁ ἀνα­φε­ρόμενος στὶς Πράξεις τῶν ᾿Αποστόλων καὶ στὴν ἐπιστολή, εἶναι ἕνα καὶ τὸ αὐτὸ πρόσωπο. “Τούτου τοῦ ᾿Ιάσονος”, λέγει ὁ ῾Ιερὸς Χρυσόστομος, “καὶ Λουκᾆς μέμνη­ται. Οὐ γὰρ ἁπλῶς συγγενῆν μέμνηται, εἰ μὴ καὶ τὴν εὐσέ­βειαν εἶεν ἑοι­κότως αὐτῷ”. Μὲ τὸ ἴδιο πνεῦμα μιλάει καὶ ὁ Θεοφύλα­κτος: “Εἰ μὴ γὰρ τοι­οῦτοι ἦσαν, οὐκ ἂν αὐτῶν ἐμνήσθη”. Στὸ ἴδιο συμπέρασμα καταλήγουν ὁ Θεοδώρητος Κύρου, ὁ Οἰ­κουμένιος καὶ ὅλοι οἱ νεώτεροι ἑρμηνευτές, δέχονται δηλαδὴ ταυτισμὸ τοῦ ᾿Ιάσονα τῶν Πράξεων μὲ τὴν ἐπιστολή.

῾Ο ᾿Ιάσων φαίνεται ὅτι διατηροῦσε μικρὸ ἐργαστήριο ὑφαντουργίας, στὸ ὁποῖο ὁ Παῦλος βρῆκε ἐργασία. Αὐτὸ ση­μαίνει ὅτι ὁ συνεργάτης τοῦ ᾿Αποστόλου ἦταν ἐγκατε­στη­μέ­νος στὴ Θεσσαλονίκη καὶ ἴσως μονίμως. Τὸ Μηναῖο τῆς ᾿Εκ­κλησίας φέρει τὸν ᾿Ιάσονα Ταρσέα τὴν καταγωγή. “Τούτων ὁ μὲν ᾿Ιάσων Ταρσεὺς ἦν, ὃς καὶ πρῶτος ἐκεῖθεν ζωγρεῖται πρὸς τὴν εὐσέβειαν”. ῎Ισως ἡ γνώμη αὐτὴ σχη­ματίσθηκε ἀπὸ τὴ φράση τοῦ Παύλου “οἱ συγγενεῖς μου” καὶ κυρίως ἀπὸ παρερ­μηνεία σχετικῆς φράσεως τῶν λεγομένων “Πράξεων τῶν ῾Αγί­ων”, ἔργο κατὰ πᾆσα πιθανότητα τοῦ ἐνά­του αἰώνα. Οἱ “Πράξεις τῶν ῾Αγίων” ἀναφέρουν ὅτι ὁ ᾿Ιά­σων καταστάθηκε ἀπὸ τὸν Παῦλο ἐπίσκοπος Ταρσοῦ. “᾿Εξ ἀρχῆς”, λέγει τὸ κείμενο τῶν “Πράξεων τῶν ῾Αγίων” “ὁμοῦ ᾿Ιάσων τῆς Ταρ­σοῦ μητρόπολιν κυβερνῶν ἐμπεπί­στευτο παρὰ Παύλου ὡς οἰκείαν πατρίδα”. ᾿Αλλὰ τὸ “οἰ­κείαν πατρίδα” δὲν ἀναφέρε­ται στὸν ᾿Ιάσονα, ἀλλὰ στὸν Ταρσέα Παῦλο, ποὺ ἐμπιστεύ­θηκε τὴν πα­τρίδα του στὸν ᾿Ιάσονα. ᾿Αλλὰ καὶ ἂν ἀκόμη καταγόταν ἀπὸ τὴν Ταρσό, δὲν θὰ ἦταν Χριστιανὸς πρὶν ἀπὸ τὴν ἐγκατά­στασή του στὴ Θεσσαλονίκη. Τοῦτο εἶναι εὔκολο νὰ τὸ ἰσχυ­ρισθοῦμε, διότι ἐὰν εἶχε γνωρίσει τὴ χρι­στιανικὴ πίστη στὴν Ταρσό, εὑρισκόμενος στὴ Θεσσαλο­νίκη ἔπρεπε τουλάχιστον νὰ εἶχε προλειάνει τὸ ἔδαφος. Τὸ μόνο βέβαιο εἶναι ὅτι ὁ ᾿Ιάσων ζοῦσε στὴ Θεσσαλονίκη καὶ ὅτι ἔγινε μαθητὴς τοῦ Παύλου.

Τὸ συναξάριο τῆς λατινικῆς ᾿Εκκλησίας Martyrologi­um Romanum φέρει τὸν ᾿Ιάσονα καταγόμενο ἀπὸ τὴν Κύ­προ. Μᾆλλον πρόκειται γιὰ λάθος, ὅπως ἤδη δέχονται οἱ εἰδικοί, ἐπειδὴ γίνεται σύγχυση ἀπὸ τὴν παρονομασία Μνά­σωνος μὲ τὸν ᾿Ιάσονα.

῾Η γνώ­μη τοῦ Holzner ὅτι ὁ Παῦλος ἦλθε ἀπὸ τοὺς Φι­λίπ­πους στὴ Θεσ­σα­λο­νί­κη κο­μί­ζο­ντας ἐπι­στολὲς πρὸς τὸν ᾿Ιά­σο­να, συ­νη­γο­ρεῖ ὑπὲρ τῆς ἀπό­ψε­ως ἐκεί­νης ὅτι ὁ Παῦ­λος δὲ γνώ­ρι­ζε τὸν ᾿Ιάσο­να καὶ ὅτι ὁ ᾿Ιά­σων γνώ­ρι­σε τὸ Χρι­στια­νι­σμὸ ἀπὸ τὸν Παῦλο. ῾Ο ᾿Α­πό­στολος Παῦλος στὰ πρῶτα χρό­νια τῆς ἱε­ρα­πο­στο­λικῆς δρά­σε­ώς του ἐπι­σκε­πτό­ταν κατ᾿ ἀρχὴν τοὺς ᾿Ιου­δαί­ους καὶ ἔπει­τα ἀπευ­θυ­νό­ταν στοὺς ᾿Ε­θνι­κούς. Στὴ Θεσ­σα­λο­νί­κη, ὅπως εἶναι γνω­στό, ἐπι­σκέ­φθη­κε τὴ συ­να­γω­γή, ὅπου καὶ μί­λη­σε. Πολ­λοὶ ἀπὸ τοὺς ἑρμη­νευτὲς ἰσχυ­­ρί­ζο­νται ὅτι ὁ ᾿Ιά­σων ἦταν ᾿Ιου­δαῖος. Τὸ ὄνο­μα ᾿Ιάσων εἶναι συ­νη­θι­σμέ­νο στοὺς ῞Ελ­λη­νες, τὸ ἔπαιρ­ναν ὅμως καὶ πολ­λοὶ ῾Ελ­λη­νι­στὲς ᾿Ιου­δαῖοι. ῾Η πλη­ρο­φο­ρί­α τοῦ Δω­ρο­θέ­ου Τύ­ρου ὅτι ὁ ᾿Ιά­σων ἦταν ἕνας ἀπὸ τοὺς Ο¢ μα­θητὲς τοῦ Κυ­ρί­ου, ἔχει ἀπο­κρου­σθεῖ.

῾Η δράση τοῦ ᾿Ιάσονα ἀρχίζει ἀμέσως μετὰ τὴ μετα-στροφή του στὸ Χριστό. Φιλοξενεῖ τὸν Παῦλο στὸ σπίτι του, προσφέρει στὸ δάσκαλο καὶ τοὺς πρώτους χριστιανοὺς τὴ βοήθειά του, διαθέτει τὸ ἴδιο του τὸ σπίτι γιὰ τὶς συγκεν­τρώσεις καὶ ὑφίσταται διώξεις χάρη τοῦ Εὐαγγελίου. ῾Η ἀνα­ζήτηση τοῦ Παύλου ἀπὸ τοὺς ᾿Ιουδαίους καὶ ἡ σύλληψη τοῦ ᾿Ιάσονα στὴ Θεσσαλονίκη ἦταν πράξη ἀνεύθυνη. ῍Αν πράγ­ματι οἱ κατηγορίες ὅτι ἐνεργοῦσε κατὰ τοῦ Καίσαρα ἦταν ἐπιβεβαιωμένες, τότε ἔπρεπε νὰ γίνει ἔρευνα ὄχι ἀπὸ τὸν ὄχλο, ἀλλὰ ἀπὸ τὶς ἀρχές. Οἱ Πολιτάρχες ὕστερα ἀπὸ ἐξέ­ταση στὴν ὁποία ὑπέβαλαν τὸν ᾿Ιάσονα καὶ τοὺς ἀδελ­φούς, τοὺς ἄφησαν ἐλεύθερους καὶ τοὺς διαβεβαίωσαν ὅτι δὲν πρόκειται νὰ ἐνοχληθοῦν. Παρόλα αὐτὰ ἡ θέση τοῦ ᾿Ιάσονα δὲν ἔπαυσε νὰ εἶναι ἐπισφαλής.

῞Ολα αὐτὰ ἀποτελοῦν προοίμιο ἄλλων διώξεων ποὺ ἐπρό­κειτο νὰ ὑποστεῖ ὁ ᾿Ιάσων. ῾Ο ἱερὸς Χρυσόστομος, ἐπαι­νώντας τὸν ᾿Ιάσονα, τὸν χαρακτηρίζει θαυμαστό: “Θαυμα­στὸς ὁ ἀνὴρ εἰς κινδύνους ἑαυτὸν ἐκδοὺς καὶ ἐκπέμψας αὐτούς”.

Μετὰ τὰ συμβάντα στὴ Θεσσαλονίκη ὁ Παῦλος ἀνα­χω­ρεῖ γρήγορα-γρήγορα γιὰ τὴ Βέροια. “Οἱ δὲ ἀδελφοὶ διὰ νυ­κτὸς ἐξέπεμψαν τόν τε Παῦλον καὶ Σίλαν εἰς Βέ­ροιαν”. Πρω­τοστάτης γιὰ τὴ φυγάδευση τοῦ διδασκάλου τους ἦταν ὁ ᾿Ιάσων.

Μετὰ τὴν ἀναχώρηση τοῦ Παύλου γιὰ τὴ Βέροια καὶ ἀπ᾿ ἐκεῖ γιὰ τὴ λοιπὴ ῾Ελλάδα, ὁ ᾿Ιάσων ἔμεινε στὴ Θεσσα­λονίκη, διοργανώνοντας τὴν πρώτη ᾿Εκκλησία. ῞Οταν ὁ Τι­μόθεος καὶ ὁ Σίλας πῆγαν στὴν Κόρινθο, ὁ ᾿Ιάσων τοὺς ἔ­δωσε χρήματα γιὰ τὸν Παῦλο.

῞Οπως εἴπαμε λίγο παραπάνω ὁ ᾿Ιάσων δὲν συνόδευ­σε ἀμέσως τὸν Παῦλο, τὸν ἀκολούθησε ὅμως κατὰ πᾆσα πιθα­νότητα στὴν τρίτη πορεία του ἢ ἦλθε ὡς ἀπεσταλμένος τῶν Μα­κεδόνων κομίζοντας τὴ λογία. ῞Οταν ὁ Παῦλος ἔ­γραφε τὴν πρὸς Ρωμαίους ἐπιστολή, ὁ ᾿Ιάσων ἦταν στὴν Κόρινθο καὶ ἀπηύθυνε χαιρετισμοὺς στοὺς Χριστιανοὺς τῆς κοινότη­τος τῆς Ρώμης.

Μία παράδοση φέρει τὸν ᾿Ιάσονα ἐπίσκοπο τῆς γε­νέ­τειρας τοῦ διδασκάλου του, τὸν δὲ Σωσίπατρο ἐπίσκοπο ᾿Ι­κονίου. ῎Αλλη πάλι παράδοση θέλει τὸν ᾿Ιάσονα ἐπίσκοπο ᾿Ικονίου, τὴν ὁποία ὅμως ἀποκρούουν οἱ ἑρμηνευτές. Τόσο ὁ ᾿Ιάσων ὅσο καὶ ὁ Σωσίπατρος ἦλθαν στὴν Κέρκυρα, ὅπου ἀνέπτυξαν πλούσια δράση.

῾Η δραστηριότητα τῶν δύο ἀποστόλων στὴν Κέρκυρα ἐξ­ιστορεῖται ἀπὸ μεταγενέστερα κείμενα. ῾Ο ἑρμηνευτὴς ὅμως εὔκολα κατανοεῖ ὅτι ἡ εὐσεβὴς φαντασία προσέθεσε πολλά. ῾Ωστόσο μποροῦμε νὰ δεχθοῦμε τὸν πυρήνα τῶν ἀφηγήσεων.

Οἱ δύο συνεργάτες τοῦ Παύλου, ᾿Ιάσων καὶ Σωσίπα­τρος, ἀνέπτυξαν ἀξιόλογη δράση στὴν Κέρκυρα. Καταρχὴν λέγεται ὅτι ἔκτισαν ναὸ ἔξω ἀπὸ τὰ τείχη πρὸς τιμὴ τοῦ πρωτομάρ­τυρος Στεφάνου, πρᾆγμα ποὺ δὲν ἐπαληθεύεται γιὰ τὸν πρῶτο αἰώνα.

Καὶ οἱ δύο συνεργάτες τοῦ ᾿Απ. Παύλου, ἐξαιτίας τῆς ἱεραποστολικῆς τους δραστηριότητας, συκοφαντήθηκαν, συ­ν­ελήφθηκαν καὶ ρίφθηκαν στὴ φυλακὴ ἀπὸ τὸν ἡγεμόνα Κερ­κυλλίνο. Στὴ φυλακὴ μετέστρεψαν ἑπτὰ ληστὲς στὸ Χρι­στό, οἱ ὁποῖοι ἀργότερα μαρτύρησαν γιὰ τὴν πίστη τους. Οἱ δύο ἀπόστολοι παραδόθηκαν ἀπὸ τὸν ἡγεμόνα στὸν ἔπαρχο Κα­πριανό, ὁ ὁποῖος, ἀφοῦ δὲν μπόρεσε νὰ τοὺς μεταπείσει, τοὺς ἔρριψε στὴ φυλακή.

Τὰ βασανιστήρια ποὺ ὑπέστησαν οἱ δύο ἀπόστολοι ἀπὸ τὸν ἔπαρχο, συνεκίνησαν τὴ θυγατέρα τοῦ ἡγεμόνα, Κέρ­κυ­ρα, ἡ ὁποία ἀσπάσθηκε τὸ Χριστιανισμό. Οἱ δύο ἀπόστολοι ρίφθηκαν σὲ μιὰ “παραβούτα σιδηρά”, ὅπου ὑπῆρ­χε πίσσα καὶ ριτίνη. ῾Ο ᾿Ιάσων ἐξῆλθε ἀβλαβής, ἐνῶ ὁ Σω­σίπατρος πέ­θανε. ᾿Απὸ τὴ δοκιμασία αὐτὴ τῶν δύο ἀπο­στόλων, μετενόη­σε ὁ ἡγε­μόνας, κατηχήθηκε, βαπτίσθηκε καὶ μετονομάστηκε Σεβαστιανός.

῾Ο ᾿Ιάσων, ὅπως ἀναφέρουν οἱ “Πράξεις ῾Αγίων”, ἔζη­σε μέχρι βαθυτάτου γήρατος, διακονώντας τὴν ᾿Εκκλησία τῆς Κερκύρας καὶ κτίζοντας ναούς. Οἱ Κερκυραῖοι γιὰ τὴν προσ­φορὰ τῶν δύο ἀποστόλων, τοὺς τιμοῦν καὶ πρὸς τιμή τους ὑπάρχει περικαλὴς ναός, ποὺ θεωρεῖται ὁ ἀρχαιότερος στὴν πόλη. ῾Η μνήμη τους τιμᾆται στὶς 29 ᾿Απριλίου.

Α.Π.