ΠΑΥΛΟΣ, ΒΗΛΩΝ, ΘΕΩΝ, ΗΡΩΝ, μάρτυρες
2 ᾿Ιουλίου
Σὲ γεωργιανὰ μηναῖα ἀναγράφεται στὶς 2 ᾿Ιουλίου ἡ μνήμη τριανταέξι Αἰγυπτίων μαρτύρων ἀπὸ τὴν πόλη Τάνη ἢ Θάνη, οἱ ὁποῖοι ἄθλησαν στὴ Θεσσαλονίκη. ᾿Επίσης σώζεται τὸ Συναξάριο τῶν ῾Αγίων σὲ ἀρκετὰ γεωργιανὰ χειρόγραφα. ῍Αν καὶ ἡ μνήμη τους δὲν ἀναγράφεται σὲ κάποια ἑλληνικὴ πηγή, θεωρεῖται πολὺ πιθανὸ τὸ κείμενο τοῦ Συναξαρίου τους νὰ ἀποτελεῖ μετάφραση ἀρχαιοτέρου ἑλληνικοῦ πρωτοτύπου.
Στὸ Συναξάριο ἀναφέρονται ὀνομαστικὰ μόνο οἱ τέσσερις ἀπὸ τοὺς τριανταέξι μάρτυρες, οἱ ὁποῖοι ἐπέδειξαν ξεχωριστὴ γενναιότητα, ὑπέμειναν περισσότερο τὰ βασανιστήρια καὶ μαρτύρησαν μετὰ ἀπὸ τοὺς ὑπολοίπους.
Μετὰ τὴν ἔκδοση τοῦ διατάγματος τοῦ Μαξιμιανοῦ κατὰ τῶν χριστιανῶν καὶ τὴν ἀποστολή του σὲ ὅλη τὴ ρωμαϊκὴ ἐπικράτεια, ὁ διοικητὴς τῆς Αἰγύπτου ᾿Αμπλιανὸς διέταξε νὰ παρουσιασθοῦν ἐνώπιόν του γιὰ νὰ ἐξετασθοῦν ὅλοι ὅσοι δὲν λάτρευαν τοὺς θεούς τους, ἀλλὰ πίστευαν στὸ Χριστό. Μία τέτοια ὁμάδα χριστιανῶν ἦταν καὶ αὐτὴ τῶν τριανταέξι πιστῶν, οἱ ὁποῖοι, παρ᾿ ὅλους τοὺς βασανισμοὺς ποὺ ὑπέστησαν, παρέμειναν ἀκλόνητοι. Γι᾿ αὐτὸ καὶ ὁ ᾿Αμπλιανὸς τοὺς ἔστειλε στὴ Θεσσαλονίκη, ὅπου ἦταν ἐγκατεστημένος ὁ Μαξιμιανός, γιὰ νὰ τοὺς δικάσει ὁ ἴδιος προσωπικά. Οἱ ὑποψήφιοι μάρτυρες ἔφθασαν στὴ Θεσσαλονίκη σὲ ἄθλια κατάσταση, ἐξαιτίας τῆς ἐξάντλησης ποὺ τοὺς εἶχε ἐπιφέρει τὸ ταξίδι, ἀλλὰ καὶ τῶν βασανιστηρίων ποὺ εἶχαν ὑποστεῖ στὴν Αἴγυπτο. ᾿Επειδὴ ὅμως δὲν ἦταν σὲ θέση νὰ παρουσιασθοῦν ἐνώπιον τοῦ Μαξιμιανοῦ, διατάχθηκε ἡ θανάτωσή τους διὰ ξίφους. Συνολικὰ τριανταδύο χριστιανοὶ ἀποκεφαλίσθηκαν ἐνῶ γιὰ τοὺς ἄλλους τέσσερις ποὺ διατηροῦσαν ἀκόμη τὶς δυνάμεις τους ἀποφασίσθηκε νὰ βασανισθοῦν σκληρότερα. Νωρίτερα ὅμως παρουσιάσθηκαν στὸ Μαξιμιανό. Οἱ τέσσερις μάρτυρες, ὁ Παῦλος, ὁ Βήλων, ὁ Θέων καὶ ὁ ῞Ηρων, μὲ πολλὴ παρρησία ὁμολόγησαν τὴ χριστιανική τους ἰδιότητα καὶ τὴν ἐμμονή τους στὴ μία καὶ ἀληθινὴ πίστη. ῾Ο Μαξιμιανὸς προσπάθησε ἀρχικὰ νὰ τοὺς κάμψει, θυμίζοντάς τους τὸ μαρτύριο τοῦ γέροντος ᾿Ανθίμου, ἀλλὰ ὅταν διεπίστωσε πὼς μ᾿ αὐτὸ τὸν τρόπο δὲν κατόρθωνε τίποτε, διέταξε νὰ τοὺς δέσουν σὲ πασσάλους, νὰ κατασχίσουν τὶς σάρκες τους καὶ τέλος νὰ τοὺς κάψουν.
Κατὰ τὴ διάρκεια τῶν βασανιστηρίων, τὰ ὁποῖα ὑπέμειναν ἀγόγγυστα οἱ τέσσερις ῞Αγιοι, τοὺς παρουσιάσθηκε σὲ ὅραμα ὁ Χριστός, ὁ ὁποῖος τοὺς ἐνίσχυσε καὶ στὴ συνέχεια κατέσβησε τὴ φωτιά. ῾Ο Μαξιμιανὸς θεώρησε πὼς αὐτὸ ἦταν ἀποτέλεσμα μαγείας, γι᾿ αὐτὸ καὶ διέταξε νὰ τοὺς βασανίσουν ἀκόμη σκληρότερα. Τοὺς ἔθεσαν στὴ μέση τοῦ ἀμφιθεάτρου, ὅπου εἶχε συγκεντρωθεῖ πλῆθος λαοῦ καὶ ἐξαπέλυσαν τὰ ἐξαγριωμένα θηρία. Αὐτὰ ὅμως ὄχι μόνο δὲν τοὺς κατασπάραξαν, ὅπως ἀναμενόταν, ἀλλὰ συνωστίζονταν γύρω τους γιὰ νὰ τὰ εὐλογήσουν.
Τὸ πλῆθος, ἀπορημένο ἀπὸ τὸ παράδοξο γεγονός, γεμᾆτο θαυμασμὸ ἄρχισε νὰ ἀναφωνεῖ: “Πόσον μέγας εἶναι ὁ Θεὸς τῶν Χριστιανῶν! ᾿Ελευθερώσατε τοὺς ἁγίους μάρτυρας!”. ῾Ο Μαξιμιανὸς ὀργισμένος διέταξε νὰ κατασφάξουν τὸ συγκεντρωμένο πλῆθος. Χίλιοι περίπου ἄνθρωποι βρῆκαν ἐκείνη τὴν ἡμέρα μαρτυρικὸ θάνατο. Τὰ νεκρὰ σώματά τους τὰ ἔριξαν στὰ θηρία, πρὸς μεγάλη ἔκπληξη ὅμως τοῦ Μαξιμιανοῦ δὲν τὰ ἄγγιξαν καθόλου, γι᾿ αὐτὸ διατάχθηκε καὶ ἡ σφαγὴ τῶν θηρίων.
Τέλος, γιὰ νὰ ἀπαλλαγεῖ πλέον ὁ Μαξιμιανὸς ἀπὸ τοὺς τέσσερις μάρτυρες, διέταξε νὰ τοὺς ἀποκεφαλίσουν. Τοὺς ὁδήγησαν λοιπὸν ἔξω ἀπὸ τὴν πόλη, ὅπου τοὺς ἀποκεφάλισαν. Τὸ γεγονὸς αὐτὸ συνέβη στὶς 2 ᾿Ιουλίου· ἑπομένως οἱ τριανταδύο μάρτυρες πρέπει νὰ μαρτύρησαν τὴν προηγουμένη, δηλαδὴ τὴν 1η ᾿Ιουλίου, ἢ τὴν 30ὴ ᾿Ιουνίου, ἀφοῦ τὰ γεγονότα ποὺ διαδραματίσθηκαν δεικνύουν ὅτι θὰ πρέπει νὰ μεσολάβησε κάποιος χρόνος. ῞Οσον ἀφορᾆ στὸ ἔτος τοῦ μαρτυρίου τους θὰ πρέπει νὰ προσδιοριστεῖ μεταξὺ τῶν ἐτῶν 305 καὶ 310, ἐνῶ ἡ ἀνακομιδὴ τῶν λειψάνων τους στὴν Αἴγυπτο πρέπει νὰ συνέβη μετὰ τὸ ἔτος 311 ἢ ἀκόμη πιθανότερα μετὰ τὸ 313.
Μετὰ τὸ μαρτύριο τῶν τεσσάρων, κάποιος Αἰγύπτιος, ὀνομαζόμενος Πάνης, ἐξαγόρασε τὰ σώματά τους καὶ μερίμνησε γιὰ τὴν ταφὴ τῶν τιμίων λειψάνων σὲ ἄγνωστο μέρος. ῎Ισως αὐτὸς νὰ ἦταν ἕνας λόγος ποὺ οἱ τέσσερις μάρτυρες δὲν τιμήθηκαν στὴ Θεσσαλονίκη καὶ παρέμειναν ἄγνωστοι. ᾿Επίσης, ἡ ἐσπευσμένη ἀνακομιδὴ τῶν λειψάνων τους στὴ γενέτειρά τους Αἴγυπτο, δὲν ἔδωσε τὴν εὐκαιρία νὰ ἀναπτυχθεῖ καὶ νὰ καθιερωθεῖ ὁ ἑορτασμός τους στὴ Θεσσαλονίκη.
Τὴν ἀνακομιδὴ τῶν λειψάνων ἐνήργησε καὶ πάλι ὁ Πάνης, ὁ ὁποῖος τὰ μετέφερε στὴν Αἴγυπτο, ὅπου τὰ ἐνταφίασε μὲ λαμπρότητα καὶ τιμές.
Στὸ Συναξάριο τῶν τεσσάρων ἐπωνύμων μαρτύρων ἀναφέρεται, ὅτι λίγο πρὶν τὴ θανάτωσή τους ἔλαβαν ἀπὸ τὸ Χριστὸ τὸ χάρισμα νὰ ἐπιτελοῦν θεραπεῖες, μαρτυροῦνται μάλιστα καὶ κάποιες ἰάσεις ποὺ συνέβησαν μὲ τὰ λείψανα τῶν μαρτύρων.
Οἱ τέσσερις μάρτυρες, Παῦλος, Βήλων, Θέων καὶ ῞Ηρων, καθὼς καὶ οἱ τριανταδύο μάρτυρες ποὺ προηγήθηκαν, τιμῶνται στὶς 2 ᾿Ιουλίου.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Φουντούλης, ᾿Ι., “῎Αγνωστοι ἅγιοι τῆς Θεσσαλονίκης: οἱ ἅγιοι καλλίνικοι μάρτυρες Παῦλος, Βήλων, Θέων, ῞Ηρων καὶ οἱ σὺν αὐτοῖς (2 ᾿Ιουλίου)”, ΓΠ τχ. 746, ἔτ. 76 (Φεβρ. 1993) 15-27. Garitte, G., Le Calendier palestino-georgien du Sinaiticus 34 (Xe siècle), [SH 30], Bruxelles 1958, σσ. 76, 268. Μ.Β. |