ΗΛΙΑΣ, ἀρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης (6ος αἰ.)

[ἐκ τῶν πατέρων τῆς Ε¢ Οἰκουμενικῆς Συνόδου]

25 ᾿Ιουλίου



῾Ο ἀρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης ᾿Ηλίας διεδραμάτισε ἐν­εργὸ ρόλο στὰ ἐκκλησιαστικὰ δρώμενα ποὺ προηγήθηκαν τῆς Ε¢ Οἰκουμενικῆς Συνόδου.

Στὶς 6 ᾿Ιανουαρίου τοῦ 553 συνυπογράφει μὲ τοὺς ᾿Απο­­λινάριο ᾿Αλεξανδρείας καὶ Δομνῖνο ᾿Αντιοχείας τὴν ἐπι­στολὴ ποὺ ἀπέστειλε ὁ πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Εὐ­τύχιος, ὁ ὁποῖος κινήθηκε δραστήρια καὶ ἀνέλαβε τὴν πρωτο­βουλία γιὰ τὴ σύγκληση τῆς Συνόδου, πρὸς τὸν πάπα Βιγί­λιο. Στὴν ἐπιστολὴ αὐτὴ ἐκφραζόταν ἡ ἐπιτακτικὴ ἀνά­γκη γιὰ διατή­ρηση τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἑνότητος καὶ παρε­τίθετο ὁμολογία πίστεως στὶς τέσσερις Οἰκουμενικὲς Συνό­δους ποὺ εἶχαν προ­ηγηθεῖ καὶ στὶς παπικὲς ἐπιστολές.

Γιὰ ἄγνωστους λόγους ὁ ᾿Ηλίας ἀπουσίαζε ἀπὸ τὶς ἐρ­γασίες τῆς Ε¢ Οἰκουμενικῆς Συνόδου ποὺ συνῆλθε τὸ ἴδιο ἔ­τος (5 Μαΐου - 2 ᾿Ιουνίου 553)· γι᾿ αὐτὸ τὸ λόγο ἐκπρο­σωπήθηκε ἀπὸ τὸν τιτουλάριό του ἐπίσκοπο ῾Ηρακλείας τῆς Μα­κεδονίας Βενίγνο, ὁ ὁποῖος ὑπογράφει στὰ σωζόμε­να σὲ λατινικὴ μετάφραση πρακτικὰ τῆς Συνόδου ὡς "Be­nignus misericordia Dei episcopus Heracleotanae civitatis, quae est primae Macedoniae, agens vicem Elia sanctissi­mi archi­epi­scopi Thessalonicensium civitatis, tam pro illo etiam pro me". ᾿Αξιοσημείωτο εἶναι πὼς στοὺς ἐπισκοπικοὺς καταλό­γους ὁ τοποτηρητὴς τοῦ ἀπουσιάζοντος ἀρχιεπισκό­που Θεσ­σαλονίκης ᾿Ηλία, κατέχει τὴν 7η θέση, ἀμέσως μετὰ τοὺς πα­τριάρχες.

Τέλος, τὸ ὄνομα τοῦ ἀρχιεπισκόπου ᾿Ηλία, ὡς συμμε­τασχόντος στὴν Ε¢ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο, ἀναγράφεται στὸ ἔργο τοῦ πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Γερμανοῦ Α¢, Περὶ τῶν ἁγίων συνόδων: “καὶ σύνοδος ἐνταῦθα συνεκρο­τεῖτο τῶν ρξε¢ ἁγίων πατέρων, ὄντος ἐν αὐτῇ Εὐτυχίου τοῦ τῆς πόλε­ως ἡμῶν προέδρου, ᾿Απολλιναρίου τοῦ ᾿Αλεξαν­δρείας,... ᾿Ηλία τε τοῦ Θεσσαλονίκης καὶ ἑτέρων πλείστων”. ᾿Εὰν δὲν πρό­κειται γιὰ ἱστορικὴ παρερμηνεία, ἀποσκοπεῖ στὸν τονισμὸ τοῦ πρωτεύοντος ρόλου τοῦ ἀρχιεπισκόπου Θεσ­σαλονίκης ᾿Ηλία στὶς προπαρασκευαστικὲς ἐνέργειες γιὰ τὴ σύγκληση τῆς Συνόδου.



ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: ᾿Ατέσης, Β., ᾿Επισκοπικοὶ κατάλογοι τῆς ᾿Εκ­κλησίας τῆς ῾Ελλάδος ἀπ᾿ ἀρχῆς μέχρι σήμερον, ᾿Αθῆναι 1975, σ. 79. Γερμανὸς Κωνσταντινουπόλεως, Λόγος διηγηματικὸς περί τε τῶν ἁγί­ων συνόδων καὶ τῶν κατὰ καιροὺς ἀνέκαθεν τῷ ἀποστολικῷ κη­ρύγ­ματι ἀναφυεισῶν αἱρέσεων, λδ¢, ἐκδ. Ράλλης, Γ. - Ποτλῆς, Μ., Σύν­ταγμα τῶν θείων καὶ ἱερῶν κανόνων..., τ. Α¢, ᾿Αθήνησιν 1852, σ. 359. Χρυσός, Ε., ῾Η ἐκκλησιαστικὴ πολιτικὴ τοῦ ᾿Ιουστινιανοῦ κατὰ τὴν ἔριν περὶ τὰ Τρία Κεφάλαια καὶ τὴν Ε¢ Οἰκουμενικὴν Σύνοδον, [ΑΒ 3], Θεσσαλονίκη 1969, σσ. 41, 92, 109, 116, 126. ῾Ο ἴδιος, Die Bis­chofslisten des V. Ökumenischen Konzils (553), [Antiquitas, Reihe 1: Abhandlungen zur Alten Geschichte 14], Bonn 1966, σ. 137. Le­quien, M., Oriens Christianus in quatuor Patriarchatus dige­stus, τ. ΙΙ, Parisiis 1740, στ. 38-39. Mansi, τ. ΙΧ, σσ. 173, 188, 191, 194, 389. Petit, L., "Les évêques de Thessalonique", ΕΟ 4 (1900-1901) 145.
Σ.Π.