Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης
Αρχική Σελίδα Επικοινωνία Χρήσιμες Συνδέσεις Χάρτης Πλοήγησης Γλωσσάριο
 website clocks
αναζήτηση    

ΓΑΒΡΙΗΛ

ΓΑΒΡΙΗΛ, ἀρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης,

(π. 1345-1416)



῾Ο Γαβριὴλ ἐγεννήθηκε στὴ Θεσσαλονίκη γύρω στὸ 1345 ἀπὸ εὐσεβεῖς γονεῖς, πατέρα μάλιστα ἱερέα. Πολὺ ἐνωρὶς ἐ­τέθηκε ὑπὸ τὴν καθοδήγησι τοῦ Μακαρίου Χού­μνου, ὁ ὁποῖος κατὰ τὴ διάρκεια τῆς ἀρχιερατείας τοῦ Νείλου Καβάσιλα καὶ τοῦ ᾿Αντωνίου εἶχε καταστῆ πνευμα­τικὸς ὁδηγὸς τῆς πόλεως καὶ εἶχε συγκεντρώσει γύρω του πολλοὺς νέους ἀφιε­ρωμένους στὴν ὑπηρεσία τῆς ᾿Εκκλησί­ας, χάριν τῶν ὁποίων ἵδρυσε τὸ ἰδιαίτερο μοναστήρι του, ἀποκαλούμενο Νέα Μο­νὴ πιθανῶς γύρω στὰ 1365. ῞Οταν ὁ Χοῦμνος ἐχρειάσθηκε νὰ μεταβῆ στὴν Κωνσταντινούπολι, ἄφησε τὴν εὐθύνη τῆς ἀποπερατώσεως τῆς μονῆς αὐτῆς στὸν Γαβριήλ, ποὺ ἦταν ἀκόμη νεώτατος.

Τὸ 1383 ὁ Γαβριὴλ μετέβηκε στὴν Κωνσταντινούπο­λι, συγχρόνως ἴσως μὲ τὸν ᾿Ισίδωρο. ῏Ηταν ἡ ἐποχὴ τῆς ἐ­νάρ­ξεως τῆς πολιορκίας τῆς Θεσσαλονίκης ἀπὸ τοὺς Τούρ­κους καὶ οἱ πνευματικοὶ ἡγέτες ἀνήσυχοι μετέβαιναν ἐδῶ καὶ ἐκεῖ γιὰ ἀναζήτησι βοηθείας· ἀλλὰ ἡ βοήθεια ἦταν ἄ­φαντη. Στὴν Κωνσταντινούπολι ὁ Γαβριὴλ ἐτιμήθηκε μεγά­λως· τοῦ ἀνα­τέθηκε ἀφ᾿ ἑνὸς μὲν ἡ ἡγουμενία τῆς Μονῆς τῆς Χώρας καὶ ἀφ᾿ ἑτέρου ἡ ἐποπτεία ὅλων τῶν μοναστι­κῶν ἱδρυμάτων τῆς πρωτεύουσας. ᾿Ιδιαιτέρως τὸν ἐκτιμοῦσε ὁ συναυτοκράτωρ Μανουὴλ Β¢ Παλαιολόγος, ποὺ τὸν εἶχε γνωρίσει καλὰ κατὰ τὴ διάρκεια τῆς μακρᾆς κυβερνητικῆς του θητείας στὴ Θεσ­σαλονίκη, καὶ τοῦ ἐζητοῦσε τὴ γνώμη γιὰ τὰ θεολογικά του δοκίμια.

Τὸ 1389 ἀναδείχθηκε μητροπολίτης Χαλκηδόνος, θεω­ρη­τικῶς βέβαια, διότι ἡ Χαλκηδὼν κατεχόταν ἀπὸ τοὺς Τούρ­κους καὶ τὸ ποίμνιό της εἶχε διαρρεύσει πρὸς τὴν Κων­σταν­τινούπολι καὶ ἄλλα μέρη. Πιθανῶς λόγω τῶν περι­στάσ­ε­ων οὔτε κἂν ἐπι­σκέφθηκε τότε τὴν Χαλκηδόνα. ᾿Εστάλθηκε ὅμως τὸ 1393 μαζὶ μὲ τὸν Δανιὴλ Βεροίας ὡς ἔξαρ­χος στὸ ῞Α­γιον ῎Ορος, ὅπου προετοίμασε τὴ σύνταξι τοῦ Τυπικοῦ ᾿Αν­τωνίου.

᾿Επέστρεψε στὴ γενέτειρά του, τουρκοκρατούμενη πλέ­ον, τὸ 1397, ἐνῶ ὁ μητροπολίτης ᾿Ισίδωρος ἦταν ἑτοι­μο­θά­νατος. Μὲ πρότασι τοῦ ᾿Ισιδώρου καὶ ἀπόφασι τοῦ πα­τρι­αρχείου ἐκλέχθηκε μετὰ τὸ θάνατό του κατὰ τὸ ἴδιο ἔ­τος διάδοχός του. ῾Ο πατριαρχικὸς ἔξαρχος στὴ Θεσσαλο­νί­κη Να­θαναὴλ ποὺ εἶχε διεκδικήσει γιὰ τὸν ἑαυτό του τὴν ἕδρα, τοῦ ἐδημιούργησε προβλήματα, ποὺ ἐντάθηκαν ἀπὸ τὶς τά­σεις τοῦ πατριαρχείου νὰ διοικῆ ἀπ᾿ εὐθείας αὐτὰ τὰ ἱδρύ­ματα τῆς πόλεως. Διετήρησε τὴ θέσι ἕως τὸ θάνατό του, τὸ 1416. Τὸν διαδέχθηκε ὁ Συμεών, ὁ ὁποῖος συνέτα­ξε καὶ τὸ ἐγκώμιό του ποὺ περιέχεται στὸ παράρτημα Θεσ­σα­λονί­κης τοῦ Συνοδικοῦ τῆς ᾿Ορθοδοξίας, ὅπως συνάγεται ἀπὸ τὸ μονό­γραμμά του ποὺ εἶναι ἀποτυπωμένο στὸ περι­θώριο τοῦ κώδικος.

“Γαβριὴλ τοῦ ἐν μακαρίᾳ τῇ λήξει γενομένου ἁγιωτά­του ἀρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης, τοῦ σχεδὸν ἐκ βρέφους τῷ Θεῷ ἀνατεθειμένου κἀν τῇ μοναδικῇ πολιτείᾳ τὰ πρῶ­τα σχόντος, κἀντεῦθεν ὡς ἀρετῆς ἔπαθλον τὴν προστασίαν τῆς πό­λεως ταύτης ἀναδεξαμένου, πολλοῖς τε ἔργοις καὶ ταῖς πρὸς τὸ θεῖον δεήσεσι ταύτην τηρήσαντος, καὶ πρὸς τοῖς ἄλλοις οἷς εἶχε πνευματικοῖς χαρίσμασι, πραότητι καὶ ἀγά­πῃ κεκο­σμημένου, καὶ τὴν πατρικὴν εὔνοιαν ἀεὶ πρὸς τὰ πνευμα­τι­κὰ τέκνα ἐνδεικνυμένου, αἰωνία ἡ μνήμη”.

᾿Αμέσως μετὰ τὸ θάνατό του, ἴσως μὲ φροντίδα τοῦ Συμεών, καταρτίσθηκε συλλογὴ ὁμιλιῶν ποὺ κατὰ καιροὺς εἶχε ἐκφωνήσει καὶ καταγράψει ὁ Γαβριήλ. Σώζονται σήμε­ρα 66 ὁμιλίες του, οἱ ὁποῖες μὲ τὸ λιτὸ ὕφος των ἐκπρο­σω­ποῦν καταλλήλως τὴν περίοδο ἐκφωνήσεώς των. ᾿Απὸ αὐτὲς ἔχουν ἐκδοθῆ μόνο ἑπτὰ ὁμιλίες ποὺ μεταξὺ ἄλλων ἀνα­φέρονται καὶ στὸν ἅγιο Δημήτριο.



ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Λαούρδας, Β., “Γαβριὴλ Θεσσαλονίκης ὁ­μι­λί­αι”, ᾿Αθηνᾆ 57 (1953) 141-173. ῾Ο ἴδιος, “῾Ο Γαβριὴλ Θεσσαλονί­κης”, ᾿Α­θη­νᾆ 56 (1952) 199-214. Petit, L., "Les évêques de Thessa­loni­que", EO 5 (1901-1902) 95. Laurent, V., "Le métropolite de Thessa­lonique Gabriel et le Couvent de la Νέα Μονή", ῾Ελληνικὰ 13 (1954) 241-255. Θεοχα­ρίδης, Γ., ῾Η Νέα Μονὴ Θεσσαλονίκης, Θεσ­σαλονίκη 1955, ἀνάτ. ἀπὸ τὰ Μακεδονικὰ 3 (1955). ῾Ο ἴδιος, “Δύο νέα ἔγγρα­φα ἀ­φορῶντα εἰς τὴν Νέαν Μονήν”, Μακεδονικὰ 4 (1957) 315-351.
Π.Χ.

...επιστροφή
Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης Κοινωνία της Πληροφορίας