ΑΝΥΣΙΑ, μάρτυς ἐπὶ Μαξιμιανοῦ
30 Δεκεμβρίου
Μία ἀπὸ τὶς πιὸ συμπαθεῖς καὶ ἀγαπημένες μάρτυρες τῆς Θεσσαλονίκης εἶναι ἡ ἁγία ᾿Ανυσία, μαρτυρήσασα περὶ τὰ τέλη τοῦ 3ου μ.Χ. αἰ. ἐπὶ Μαξιμιανοῦ. Καταγόταν ἀπὸ πλούσια καὶ εὐγενῆ οἰκογένεια τῆς Θεσσαλονίκης· οἱ γονεῖς της φρόντισαν ἀπὸ μικρὴ νὰ τὴν γαλουχήσουν στὴν εὐσέβεια καὶ νὰ τὴν ἀφιερώσουν στὸ Θεό. Γιὰ τὴν ᾿Ανυσία ὁ ἀληθινὸς πλοῦτος ἦταν ὁ οὐράνιος νυμφίος της, ὁ Χριστός.
῎Ετσι, ὅταν σὲ νεαρὴ ἡλικία ἔμεινε ὀρφανή, ἀποφάσισε νὰ διαμοιράσει τὴν περιουσία της στοὺς φτωχοὺς καὶ νὰ ἀφιερώσει τὴ ζωή της στὴν προσφορὰ πρὸς τοὺς συμπολίτες της, μὲ τὴν ἐπίσκεψη τῶν φυλακισμένων καὶ τὴν περιποίηση τῶν ἀρρώστων. Γιὰ τὸν ἑαυτό της κράτησε μόνο ἕνα μικρὸ δωμάτιο, ὅπου ἐργαζόταν ταῖς ἰδίαις χερσὶ γιὰ νὰ ἐξασφαλίσει τὴ διατροφή της. ῾Η ἁγία ᾿Ανυσία ἦταν ἄνθρωπος δακρύων, νηστείας καὶ ἀσκήσεως. ῾Ο πόθος της καὶ ἡ προσευχή της ἦταν νὰ μαρτυρήσει γιὰ τὸ Χριστό, καὶ ὁ Κύριός της τῆς χάρισε τὸ στέφανο τοῦ μαρτυρίου. Ξεκίνησε μία Κυριακὴ γιὰ νὰ πάει στὴν ἐκκλησία, καὶ περνώντας ἀπὸ τὴν Κασσανδρεωτικὴ πύλη, κάποιος ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους τοῦ αὐτοκράτορος Μαξιμιανοῦ, ποὺ ρώτησε καὶ ἔμαθε ὅτι κατάγεται ἀπὸ εὐγενῆ οἰκογένεια καὶ ἀνήκει στὴν μερίδα τῶν Χριστιανῶν, θέλησε νὰ τὴν ὑποχρεώσει νὰ θυσιάσει στὰ εἴδωλα· ἡ ἁγία ᾿Ανυσία ἀρνήθηκε· ὄχι μόνο δὲν ὑπάκουσε, ἀλλὰ καὶ τὸν ἔφτυσε στὸ πρόσωπο. Τότε ὁ στρατιώτης ὀργισμένος τὴν ἀπέκτεινε διὰ ξίφους. Σύμφωνα μὲ τὴ μαρτυρία τοῦ ἀρχιδιακόνου Γρηγορίου ποὺ συνέγραψε τὸ Μαρτύριό της, οἱ εὐσεβεῖς χριστιανοὶ παρέλαβαν τὸ σκήνωμά της καὶ τὸ ἔθαψαν “ἔξω τῆς Κασσανδριωτικῆς πύλης, ὡς ἀπὸ σταδίων δύο, ἐξ ἀριστερᾆς τῆς λεωφόρου” καὶ ἀνήγειραν πρὸς τιμήν της ἐκκλησία. Πρόσφατα, προτάθηκε ἡ ταύτιση τῆς παλαιοχριστιανικῆς βασιλικῆς ποὺ ἐντοπίσθηκε στὴν ὁδὸ Γ¢ Σεπτεμβρίου, μὲ τὸ ναὸ τῆς ἁγίας ᾿Ανυσίας, ὁ ὁποῖος πιθανὸν νὰ ταυτίζεται καὶ μὲ τὴ μονὴ τῆς ἁγίας ᾿Ανυσίας, ποὺ μνημονεύεται σὲ ἀθωνικὰ ὑστεροβυζαντινὰ ἔγγραφα. ῾Η μνήμη τῆς μάρτυρος ἑορτάζεται τὴν 30ὴ Δεκεμβρίου.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Δύο διηγήσεις τοῦ μαρτυρίου τῆς ἁγίας ᾿Ανυσίας μᾆς εἶναι γνωστές: ἡ πρώτη καὶ περιεκτικότερη ἑνὸς ἀνωνύμου συγγραφέως, καὶ ἡ δεύτερη, ἐκτενέστερη καὶ ἀναλυτικότερη, γραμμένη ἀπὸ τὸν ἀρχιδιάκονο Γρηγόριο: Viteau, J., Passions des saints Écaterine et Pierre d’Alexandrie, Barbara et Anysia, Paris 1897, ἡ πρώτη διήγηση στὶς σσ. 107-111, καὶ ἡ δεύτερη, σσ. 113-119. Βλ. Delehaye, H., Synaxarium Constantinopolitanum, στ. 609. ῾Ο ἴδιος, Martyrologium Romanum, σ. 609. Σώζεται ἐπίσης ἕνας λόγος “εἰς τὴν ἁγίαν ὁσιομάρτυρα ᾿Ανυσίαν τὴν ἐν Θεσσαλονίκῃ” γραμμένος ἀπὸ τὸν πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Φιλόθεο Κόκκινο, συμπολίτη τῆς παρθενομάρτυρος. ῾Ο Φιλόθεος ἔχει ὑπ᾿ ὄψιν του τὴν ἐκτενέστερη διήγηση τοῦ μαρτυρίου τοῦ ἀρχιδιακόνου Γρηγορίου καὶ διακρίνεται γιὰ τὴ γλαφυρότητα καὶ τὴ ζωντάνια τοῦ λόγου του. Οἱ ἐκδόσεις τοῦ λόγου: Τριανταφύλλης, Κ. - Γραποῦτος ᾿Α., Συλλογὴ ἑλληνικῶν ἀνεκδότων Ι, Βενετία 1874, σσ. 99-114, καὶ Τσάμης, Δ., Φιλοθέου Κοκκίνου, ῎Εργα ἁγιολογικὰ Α¢, σσ. 63-80. ῾Ο ἴδιος, “Φιλοθέου Κοκκίνου, λόγος εἰς τὴν ἁγία ᾿Ανυσία”, ΕΕΘΣΠΘ 25 (1980) 65-86. Γιὰ τὴν τοποθεσία τοῦ ναοῦ τῆς ἁγ. ᾿Ανυσίας βλ. Γιάγκου, Θ., “Περὶ τῆς παλαιοχριστιανικῆς βασιλικῆς τῆς ὁδοῦ Γ¢ Σεπτεμβρίου Θεσσαλονίκης”, ΓΠ 66 (1983) 246-251. Ζήσης, Θ., “Περὶ τοῦ ναοῦ τῆς ἁγίας ᾿Ανυσίας”, ΓΠ 66 (1983) 242-245. Τσάμης, Δ., Φιλοθέου Κοκκίνου, ῎Εργα ἁγιολογικὰ Α¢, σσ. 78-79, ὅπου καὶ ἡ σχετικὴ βιβλιογραφία. Πρβλ. Catal. Vatic. 82^ Anal. Boll. 24 (1905) 2003^ Ehrhard III, 475, 967. Lemerle, P., “Sainte Anysia, martyre à Thessalonique? Une question posée”, Anal. Boll. 100 (1982) 111-124. Π.Κ. |