ΠΑΥΛΟΣ, ΒΗΛΩΝ, ΘΕΩΝ, ΗΡΩΝ, μάρτυρες

2 ᾿Ιουλίου



Σὲ γεωργιανὰ μηναῖα ἀναγράφεται στὶς 2 ᾿Ιουλίου ἡ μνήμη τριανταέξι Αἰγυπτίων μαρτύρων ἀπὸ τὴν πόλη Τά­νη ἢ Θάνη, οἱ ὁποῖοι ἄθλησαν στὴ Θεσσαλονίκη. ᾿Επίσης σώζε­ται τὸ Συναξάριο τῶν ῾Αγίων σὲ ἀρκετὰ γεωργιανὰ χειρό­γραφα. ῍Αν καὶ ἡ μνήμη τους δὲν ἀναγράφεται σὲ κάποια ἑλληνικὴ πηγή, θεωρεῖται πολὺ πιθανὸ τὸ κείμενο τοῦ Συν­αξα­ρίου τους νὰ ἀποτελεῖ μετάφραση ἀρχαιοτέρου ἑλληνι­κοῦ πρωτοτύπου.

Στὸ Συναξάριο ἀναφέρονται ὀνομαστικὰ μόνο οἱ τέσ­σερις ἀπὸ τοὺς τριανταέξι μάρτυρες, οἱ ὁποῖοι ἐπέδειξαν ξε­χωριστὴ γενναιότητα, ὑπέμειναν περισσότερο τὰ βασανι­στή­ρια καὶ μαρτύρησαν μετὰ ἀπὸ τοὺς ὑπολοίπους.

Μετὰ τὴν ἔκδοση τοῦ διατάγματος τοῦ Μαξιμιανοῦ κατὰ τῶν χριστιανῶν καὶ τὴν ἀποστολή του σὲ ὅλη τὴ ρω­μαϊκὴ ἐπι­κράτεια, ὁ διοικητὴς τῆς Αἰγύπτου ᾿Αμπλιανὸς δι­έταξε νὰ παρουσιασθοῦν ἐνώπιόν του γιὰ νὰ ἐξετασθοῦν ὅλοι ὅσοι δὲν λάτρευαν τοὺς θεούς τους, ἀλλὰ πίστευαν στὸ Χρι­στό. Μία τέτοια ὁμάδα χριστιανῶν ἦταν καὶ αὐτὴ τῶν τρι­ανταέξι πιστῶν, οἱ ὁποῖοι, παρ᾿ ὅλους τοὺς βασανισμοὺς ποὺ ὑπέ­στησαν, παρέμειναν ἀκλόνητοι. Γι᾿ αὐτὸ καὶ ὁ ᾿Αμ­πλια­νὸς τοὺς ἔστειλε στὴ Θεσσαλονίκη, ὅπου ἦταν ἐγκα­τεστη­μέ­νος ὁ Μαξιμιανός, γιὰ νὰ τοὺς δικάσει ὁ ἴδιος προ­σωπικά. Οἱ ὑποψήφιοι μάρτυρες ἔφθασαν στὴ Θεσσαλονίκη σὲ ἄθλια κατάσταση, ἐξαιτίας τῆς ἐξάντλησης ποὺ τοὺς εἶχε ἐπιφέρει τὸ ταξίδι, ἀλλὰ καὶ τῶν βασανιστηρίων ποὺ εἶχαν ὑποστεῖ στὴν Αἴγυπτο. ᾿Επειδὴ ὅμως δὲν ἦταν σὲ θέση νὰ παρουσια­σθοῦν ἐνώπιον τοῦ Μαξιμιανοῦ, διατάχθηκε ἡ θα­νάτωσή τους διὰ ξίφους. Συνολικὰ τριανταδύο χριστιανοὶ ἀποκεφα­λίσθη­καν ἐνῶ γιὰ τοὺς ἄλλους τέσσερις ποὺ διατη­ροῦσαν ἀκόμη τὶς δυνάμεις τους ἀποφασίσθηκε νὰ βασανι­σθοῦν σκλη­ρότε­ρα. Νωρίτερα ὅμως παρουσιάσθηκαν στὸ Μα­ξιμιανό. Οἱ τέσ­σερις μάρτυρες, ὁ Παῦλος, ὁ Βήλων, ὁ Θέων καὶ ὁ ῞Ηρων, μὲ πολλὴ παρρησία ὁμολόγησαν τὴ χρι­στια­νική τους ἰδιό­τη­τα καὶ τὴν ἐμμονή τους στὴ μία καὶ ἀλη­θι­νὴ πίστη. ῾Ο Μα­ξιμιανὸς προσπάθησε ἀρχικὰ νὰ τοὺς κάμ­ψει, θυμίζοντάς τους τὸ μαρτύριο τοῦ γέροντος ᾿Ανθίμου, ἀλλὰ ὅταν διεπίστωσε πὼς μ᾿ αὐτὸ τὸν τρόπο δὲν κατόρθωνε τίποτε, διέταξε νὰ τοὺς δέσουν σὲ πασσάλους, νὰ κατα­σχί­σουν τὶς σάρκες τους καὶ τέλος νὰ τοὺς κάψουν.

Κατὰ τὴ διάρκεια τῶν βασανιστηρίων, τὰ ὁποῖα ὑπέ­μειναν ἀγόγγυστα οἱ τέσσερις ῞Αγιοι, τοὺς παρουσιάσθηκε σὲ ὅραμα ὁ Χριστός, ὁ ὁποῖος τοὺς ἐνίσχυσε καὶ στὴ συνέ­χεια κατέσβησε τὴ φωτιά. ῾Ο Μαξιμιανὸς θεώρησε πὼς αὐτὸ ἦταν ἀποτέλεσμα μαγείας, γι᾿ αὐτὸ καὶ διέταξε νὰ τοὺς βα­σανί­σουν ἀκόμη σκληρότερα. Τοὺς ἔθεσαν στὴ μέση τοῦ ἀμ­φι­θε­ά­τρου, ὅπου εἶχε συγκεντρωθεῖ πλῆθος λαοῦ καὶ ἐξαπέ­λυσαν τὰ ἐξαγριωμένα θηρία. Αὐτὰ ὅμως ὄχι μόνο δὲν τοὺς κατα­σπάραξαν, ὅπως ἀναμενόταν, ἀλλὰ συνωστίζονταν γύρω τους γιὰ νὰ τὰ εὐλογήσουν.

Τὸ πλῆθος, ἀπορημένο ἀπὸ τὸ παράδοξο γεγονός, γε­μᾆτο θαυμασμὸ ἄρχισε νὰ ἀναφωνεῖ: “Πόσον μέγας εἶναι ὁ Θεὸς τῶν Χριστιανῶν! ᾿Ελευθερώσατε τοὺς ἁγίους μάρτυ­ρας!”. ῾Ο Μαξιμιανὸς ὀργισμένος διέταξε νὰ κατασφάξουν τὸ συγ­κεν­­τρωμένο πλῆθος. Χίλιοι περίπου ἄνθρωποι βρῆκαν ἐκείνη τὴν ἡμέρα μαρτυρικὸ θάνατο. Τὰ νεκρὰ σώματά τους τὰ ἔ­ριξαν στὰ θηρία, πρὸς μεγάλη ἔκπληξη ὅμως τοῦ Μαξι­μια­νοῦ δὲν τὰ ἄγγιξαν καθόλου, γι᾿ αὐτὸ διατάχθηκε καὶ ἡ σφα­γὴ τῶν θηρίων.

Τέλος, γιὰ νὰ ἀπαλλαγεῖ πλέον ὁ Μαξιμιανὸς ἀπὸ τοὺς τέσσερις μάρτυρες, διέταξε νὰ τοὺς ἀποκε­φαλίσουν. Τοὺς ὁ­δή­γησαν λοιπὸν ἔξω ἀπὸ τὴν πόλη, ὅπου τοὺς ἀποκε­φά­λι­σαν. Τὸ γεγονὸς αὐτὸ συνέβη στὶς 2 ᾿Ιουλί­ου· ἑπομένως οἱ τριαν­ταδύο μάρτυρες πρέπει νὰ μαρτύρη­σαν τὴν προηγου­μέ­νη, δηλαδὴ τὴν 1η ᾿Ιουλίου, ἢ τὴν 30ὴ ᾿Ι­ουνίου, ἀφοῦ τὰ γε­γο­νότα ποὺ διαδραματίσθηκαν δεικνύουν ὅτι θὰ πρέπει νὰ με­σο­λάβησε κάποιος χρόνος. ῞Οσον ἀφορᾆ στὸ ἔτος τοῦ μαρ­τυ­ρίου τους θὰ πρέπει νὰ προσδιοριστεῖ μεταξὺ τῶν ἐτῶν 305 καὶ 310, ἐνῶ ἡ ἀνακομιδὴ τῶν λειψάνων τους στὴν Αἴ­γυ­πτο πρέπει νὰ συνέβη μετὰ τὸ ἔτος 311 ἢ ἀκόμη πιθανό­τε­ρα μετὰ τὸ 313.

Μετὰ τὸ μαρτύριο τῶν τεσσάρων, κάποιος Αἰγύπτιος, ὀνομαζόμενος Πάνης, ἐξαγόρασε τὰ σώματά τους καὶ μερί­μνησε γιὰ τὴν ταφὴ τῶν τιμίων λειψάνων σὲ ἄγνωστο μέ­ρος. ῎Ισως αὐτὸς νὰ ἦταν ἕνας λόγος ποὺ οἱ τέσσερις μάρ­τυρες δὲν τιμήθηκαν στὴ Θεσσαλονίκη καὶ παρέμειναν ἄγνω­στοι. ᾿Επίσης, ἡ ἐσπευσμένη ἀνακομιδὴ τῶν λειψάνων τους στὴ γενέτειρά τους Αἴγυπτο, δὲν ἔδωσε τὴν εὐκαιρία νὰ ἀνα­πτυ­­χθεῖ καὶ νὰ καθιερωθεῖ ὁ ἑορτασμός τους στὴ Θεσσαλονίκη.

Τὴν ἀνακομιδὴ τῶν λειψάνων ἐνήργησε καὶ πάλι ὁ Πά­νης, ὁ ὁποῖος τὰ μετέφερε στὴν Αἴγυπτο, ὅπου τὰ ἐν­τα­φία­σε μὲ λαμπρότητα καὶ τιμές.

Στὸ Συναξάριο τῶν τεσσάρων ἐπωνύμων μαρτύρων ἀνα­φέρεται, ὅτι λίγο πρὶν τὴ θανάτωσή τους ἔλαβαν ἀπὸ τὸ Χρι­στὸ τὸ χάρισμα νὰ ἐπιτελοῦν θεραπεῖες, μαρτυροῦνται μάλι­στα καὶ κάποιες ἰάσεις ποὺ συνέβησαν μὲ τὰ λείψανα τῶν μαρ­τύρων.

Οἱ τέσσερις μάρτυρες, Παῦλος, Βήλων, Θέων καὶ ῞Η­ρων, καθὼς καὶ οἱ τριανταδύο μάρτυρες ποὺ προηγήθηκαν, τι­μῶνται στὶς 2 ᾿Ιουλίου.



ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Φουντούλης, ᾿Ι., “῎Αγνωστοι ἅγιοι τῆς Θεσ­σαλονίκης: οἱ ἅγιοι καλλίνικοι μάρτυρες Παῦλος, Βήλων, Θέων, ῞Η­ρων καὶ οἱ σὺν αὐτοῖς (2 ᾿Ιουλίου)”, ΓΠ τχ. 746, ἔτ. 76 (Φεβρ. 1993) 15-27. Garitte, G., Le Calendier palestino-geor­gien du Sinaiticus 34 (Xe siècle), [SH 30], Bru­xelles 1958, σσ. 76, 268.
Μ.Β.