ΜΑΡΚΟΣ ὁ ἐν ΧΙΩ? , νεομάρτυς († 5.6.1801)

5 ᾿Ιουνίου



῾Ο νεομάρτυς Μάρκος ἦταν γόνος τοῦ εὐσεβοῦς Θεσ­σα­λονικέως Χατζῆ-Κωνσταντῆ καὶ τῆς Μαρίας, ἡ ὁποία κα­­τα­γόταν ἀπὸ τὴ Σμύρνη, ὅπου καὶ διέμεναν. ῾Ο Μάρκος, ἔ­μ­πο­ρος στὸ ἐπάγγελμα, σὲ κάποιο ταξίδι του στὴ Χῖο, κατὰ τὸ ἔτος 1788, νυμφεύθηκε. ᾿Αργότερα, παρακινούμενος καὶ ἀπὸ τὸν ἀδελφό του Παΐσιο, ἐγκαταστάθηκε στὸ Κου­σάν­τασι (Ν. ῎Εφεσο), ὅπου συνδέθηκε παράνομα μὲ κάποια γυ­ναίκα, ὀνο­μαζόμενη Μαρία, μετὰ τῆς ὁποίας συνελήφθη γιὰ μοιχεία, καὶ ὁδηγήθηκε στὸ δικαστήριο ἐνώπιον τοῦ ἀ­γᾆ. Κάτω ἀπὸ τὴν ἀπειλὴ τῆς ποινῆς προτίμησαν καὶ οἱ δύο νὰ ἐξωμό­σουν. ῎Ετσι ὁ μὲν Μάρκος ὑπέστη τὴν περιτο­μή, ἡ δὲ Μα­ρία κλείσθηκε στὸ χαρέμι τοῦ ἀγᾆ. Μετὰ τὴν πάροδο κάποιου χρόνου ὁ Μάρκος ἄρχισε νὰ αἰσθάνεται ἔ­νοχος γιὰ τὴν ἐξ­ώμοση, γι᾿ αὐτὸ καὶ ἀναζήτησε κάποιον πνευματικό, ὅπου μὲ συντριβὴ ἀπέθεσε ὅλο τὸ βάρος τῶν ἁμαρτημάτων του. Μὲ τὴ βοήθεια τοῦ πνευματικοῦ του καὶ ἑ­νὸς χριστιανοῦ για­τροῦ, ὁ ὁποῖος ἔπεισε τὸν ἀγᾆ ὅτι ἡ Μαρία ἔπασχε ἀπὸ κάποια ἀσθένεια, ἀπὸ τὴν ὁποία μπο­ροῦσε νὰ τὴν ἀπαλλά­ξει μόνο κάποια ῾Εβραία στὴ Σμύρνη, ὁ Μάρκος ἔλαβε τὴν ἄδεια τοῦ ἀγᾆ γιὰ νὰ συνοδεύσει τὴ γυναίκα του ὡς ἐκεῖ, μὲ τὴ ρητὴ ἐντολὴ νὰ γυρίσουν καὶ πάλι πίσω.

῞Οταν ἔφθασαν στὴ Σμύρνη ἐπιβιβάσθηκαν σ᾿ ἕνα πλοῖο μὲ προορισμὸ τὴν Τεργέστη· ἐξαιτίας ὅμως κάποιων ἐμπο­δίων δὲν παρέμειναν ἐκεῖ, ἀλλὰ κατευθύνθηκαν στὴ Βενετία, ὅπου ἔλαβαν τὸ μυστήριο τοῦ χρίσματος καὶ τῆς Θ. Κοινω­νίας καὶ τέλος νυμφεύθηκαν. Τὰ γεγονότα αὐτὰ συνέβησαν τὸ ἔτος 1792. Στὴ Βενετία δὲν παρέμειναν πολύ, ἀλλὰ περι­πλανήθηκαν σὲ διάφορα μέρη, φοβούμενοι μήπως τοὺς ἀνα­καλύψουν οἱ Τοῦρκοι. ᾿Επειδὴ ὅμως πουθενὰ δὲν μπο­ροῦσε νὰ βρεῖ ἡρεμία ὁ Μάρκος, ἀποφάσισε νὰ ἐπιστρέψει στὸν τόπο τῆς ἄρνησης γιὰ νὰ ἀποπλύνει καὶ μὲ τὸ αἷμα του τὸ ἁμάρτημά του. Γύρισε λοιπὸν στὸ Κουσάντασι ὅπου ἐπισκέ­φθηκε τὸν πνευματικό του καὶ τοῦ γνωστοποίησε τὴν ἐπι­θυ­μία του. Αὐτὸς τότε προσπάθησε νὰ τὸν ἀποτρέψει, λέγον­τάς του πὼς τὸ μαρτύριό του ἴσως ἐπιφέρει πολλὰ δεινὰ στοὺς χριστιανοὺς τῆς ᾿Εφέσου, γιατὶ οἱ Τοῦρκοι ἦταν ἤδη ἐξ­αγριω­μένοι ἐξαιτίας τῆς ἀνεγέρσεως νέου ναοῦ στὴν πόλη, ἀλλὰ καὶ τοῦ μαρτυρίου τοῦ Γεωργίου τοῦ ἐξ ᾿Εφέσου ποὺ εἶχε προηγηθεῖ (5 ᾿Απριλίου 1801). Πείσθηκε λοιπὸν ὁ Μάρ­κος καὶ ἐγκατέλειψε τὸ Κουσάντασι. Κατέφυ­γε στὴ Χῖο ὅπου, ἀφοῦ προετοιμάσθηκε κατάλληλα μὲ τὴ Θ. Κοινωνία, παρου­σιάσθηκε στὸ δικαστήριο καὶ ὁμολόγησε μὲ παρρησία τὴν πίστη του στὸ Χριστό. ῾Ο δικαστὴς στὴν ἀρχὴ προσπάθησε μὲ κολακεῖες νὰ τὸν μεταπείσει, ὅταν ὅμως εἶδε ὅτι αὐτὸ δὲν ἦταν δυνατό, διέταξε τὴ φυλάκισή του. ῾Ο Μάρκος ὑπέμεινε μὲ καρτερία ὅλα τὰ βασανιστήρια χωρὶς νὰ καμφθεῖ. Συνολι­κὰ ὁδηγήθηκε τρεῖς φορὲς ἐμπρὸς στὸ δικαστή, ὁ ὁποῖος διαπιστώνοντας τὸ σταθερό του φρόνη­μα καὶ τὴν ἀμετά­θε­τη γνώμη του νὰ παραμείνει χριστιανὸς διέταξε τὴ θανάτω­σή του. Συγκινητικὴ ἦταν ἡ συμμετοχὴ τῶν Χρι­στιανῶν καὶ ἡ συνδρομή τους στὴν προετοιμασία τοῦ Μάρ­κου γιὰ τὸ μαρ­τύριο, μὲ νηστεῖες, δεήσεις καὶ προ­σευχές.

Πλῆθος κόσμου, ὄχι μόνο Χριστιανοί, ἀλλὰ καὶ Τοῦρ­κοι καὶ ῾Εβραῖοι, εἶχαν συγκεντρωθεῖ στὴν τοποθεσία Βου­νάκι, ποὺ εἶχε ὁρισθεῖ γιὰ τὴν ἐκτέλεση τοῦ νεομάρτυρος. ῎Ετσι στὶς 5 ᾿Ιουνίου τοῦ ἔτους 1801 καὶ ἡμέρα Τετάρτη ὁ Μάρκος ἐκτελέσθηκε δι᾿ ἀποκεφαλισμοῦ. Πολλοὶ χριστιανοὶ πῆραν ὡς εὐλογία τεμάχια ἀπὸ τὰ ροῦχα ἀλλὰ καὶ τὸ σῶ­μα τοῦ ῾Αγίου δίνοντας ἀρκετὰ χρήματα στοὺς Τούρκους. Τέ­λος, ἐξαγόρασαν τὸ λείψανο τοῦ νεομάρτυρος τὸ ὁποῖο ἐξέ­πεμπε θεία εὐωδία καὶ τὸ ἔθαψαν κρυφὰ σὲ ἄγνωστο μέρος.

Στὸ Συναξάριο τοῦ ῾Αγίου σημειώνονται πολλὰ θαύ­μα­τα ποὺ συνέβησαν μὲ τὰ τίμια λείψανα, τὸ αἷμα ἀλλὰ καὶ τὰ ἐνδύματα τοῦ νεομάρτυρος.

Τὸ Μαρτύριο τοῦ ἁγίου Μάρκου συνέγραψε ὁ ᾿Αθα­νάσιος ὁ Πάριος, ἐνῶ ᾿Ακολουθία πρὸς τιμήν του συνέταξε ὁ Νικηφόρος ὁ Χῖος. ῾Η ᾿Ακολουθία αὐτὴ ὅπως καὶ ὁ Βίος τοῦ νεομάρτυρος περιέχονται στὸ Νέον Λειμωνάριον. ᾿Επίσης ἐπαν­εκ­δόθηκαν τὸ 1930 καὶ τὸ 1968 στὸ Νέον Χιακὸν Λει­μω­νά­­ριον.

῾Η μνήμη τοῦ νεομάρτυρος Μάρκου τιμᾆται στὶς 5 ᾿Ι­ουνίου.



ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Δουκάκης, Κ., ῾Ο Μέγας Συναξαριστής, τ. ΣΤ¢ (μὴν ᾿Ιούνιος), ᾿Αθῆναι 19642, σ. 30ἑ. Εὐστρατιάδης, Σ., ῾Α­γιολόγιον τῆς ᾿Ορθοδόξου ᾿Εκκλησίας, ᾿Αθῆναι χ.χρ., σ. 304. Λαγγῆς, Μ., ῾Ο Μέ­γας Συναξαριστὴς τῆς ᾿Ορθοδόξου ᾿Εκκλησίας, τ. ΣΤ¢ (μὴν ᾿Ιού­νι­ος), ᾿Α­θῆναι 1980, σσ. 55-57. Μακάριος Κορίνθου - Νικόδημος ῾Α­γιο­ρεί­της - Νικηφόρος Χῖος - ᾿Αθανάσιος Πάριος, Συναξαριστὴς Νεο­μαρ­τύ­ρων, Θεσ­σαλονίκη 19892, σσ. 597-618. Νέον Λειμωνάριον, Βε­νετία 1819, σσ. 220-248. Νέον Χιακὸν Λειμωνάριον, Χῖος 1992, σσ. 296-316. Νι­κό­δημος ὁ ῾Αγιορείτης, Συναξαριστὴς τῶν δώδεκα μη­νῶν τοῦ ἐνιαυτοῦ, τ. Γ¢, Θεσσαλονίκη 1989, σ. 85. Παπαδόπουλος, Χρυσ., Οἱ Νεομάρ­τυ­ρες, ᾿Αθῆναι 19703, σ. 61. Περαντώνης, ᾿Ιω., Λεξικὸν τῶν Νεομαρτύ­ρων, τ. Γ¢, ᾿Αθήνα 1972, σσ. 340-344. ῾Ο ἴδιος, “Μάρ­κος ὁ ἐν Χίῳ”, ΘΗΕ 8 (1966) στ. 764-765. Χαλκιᾆ-Στεφάνου, Π., Οἱ ῞Αγι­οι τῆς Χί­ου, ᾿Αθήνα 1994, σσ. 254-262. Χρυσοστόμου, Γ., “Οἱ ἅγιοι τῆς Θεσ­σαλονίκης”, Χαριστήριον τῷ Παναγιωτάτῳ Μητρο­πολίτῃ Θεσ­σαλο­νί­κης κ.κ. Παντελεήμονι τῷ δευτέρῳ, Θεσσαλονίκη 1994, σ. 934. Mei­nar­dus, O., The Saints of Greece, Athens 1970, σ. 132. Petit, L., Biblio­­graphie des acolouthies gréc­ques, Bruxelles 1926, σ. 139.
Μ.Β.